گردشگری بر مبنای نوع فعالیت، مخاطبین و ماهیت انواع مختلفی را شامل می شود. نوع خاصی از گردشگری که کودکان سه الی سیزده سال را مخاطب قرار می دهد، “گردشگری کودک” است. گردشگری کودک، موضوعات متفاوتی را در بر دارد که در آن بر آموزش در کنار بازدید از جاذبه‌های گردشگری مورد علاقه کودکان تاکید می شود. این گردشگری نوعی از گردشگری سالم به شمار می‌رود که در آن، کودکان در محیط های امن و بدون نیاز به حضور والدین خود، و با حضور معلمین و راهنماهای مجرب و آگاه به علم روانشناسی کودک به سفر می روند. کودکان در مرحله رشد و به دنبال یادگیری هستند در نتیجه گردشگری کودک و برگزاری تورهای ویژه کودکان می‌تواند تا حد زیادی بر رشد جامعه و سلامت روان کودکان و خانواده‌ها تاثیرگذار باشد.
از آنجایی که جمعیت کودکان تقریبا ۲۱ درصد از جمعیت ایران و چیزی حدود ۱۸ میلیون نفر را شامل می‌شوند، باید برای این نوع گردشگری اهمیت ویژه ای در نظر گرفت. کمپ‌های تابستانی ویژه کودکان یکی از انواع رایج گردشگری کودک به شمار می روند. در کمپ های آموزشی کودکان پیشرفت زیادی در زمینه اجتماعی شدن و احترام به طبیعت خواهند داشت و همچنین حس تعاون و دوستی با فرهنگ‌های مختلف را تجربه خواهند کرد. این کپ ها به صورت تجربه محور برگزار می شوند و به کودکان کمک می کنند تا تجربیات جدیدی کسب کنند و مدیریت در شرایط سخت را یاد بگیرند. علاوه بر این کودکان به سمت مستقل بودن هدایت می شوند و با فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف و حتی نقاط گردشگری شهرها، استان ها و کشورهای مختلف آشنا می شوند.
طبق تعریف ارائه شده توسط سازمان یونیسف برای گردشگری کودک، این گردشگری سبکی از گردشگری است که در آن، نیاز کودک به توسعه و پیشرفت در سنین مختلف در جنبه های مختلف اجتماعی، فیزیکی و ذهنی از طریق آموزش و سرگرمی در طول سفر مورد بررسی قرار داده می شود. در نتیجه گردشگری آموزشی و گردشگری مدارس نیز قسمتی از گردشگری کودک محسوب می‌شوند. از آنجا که کودکان در سفر های خود به دنبال سرگرمی‌های جدید، تجربه های تازه و کشف مقاصد جدید و مکان‌های دیده نشده و کشف نا شناخته ها هستند، در گردشگری کودک بیش از هر چیز به سرگرم شدن و کسب تجربیات تازه اهمیت داده می شود.
وقتی کودکان از سنین پایین با گردشگری آشنا شوند، در آینده تبدیل به مسافرین وفادار برای مقاصد مختلف گردشگری خواهند شد و باعث رونق کسب و کار و بازهای مختلف گردشگری خواهند بود. با توجه به اینکه کودکان بر تصمیم‌های والدین تاثیر می‌‌گذارند، تمرکز بر گردشگری کودک و پیگیری علایق آن‌ها به سفر می‌توان باعث افزایش تعداد مسافرین یک مقصد گردشگری شود. در نتیجه نمی توان اهمیت بازار گردشگری کودک را نادیده گرفت.
گردشگری کودک مزایای فراوانی بر سلامت ذهن و روان کودکان خواهد داشت. سفر و پرورش ذهن کودک، افزایش مهارت‌های تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری کودک، آشنایی کودک با فرهنگ‌های دیگر و در نتیجه رشد فرهنگی و اجتماعی کودک و …. از مزیای خاص و ویژه این نوع گردشگری به شمار می روند.
امروزه اغلب کشورهایی که به گردشگری کودک اهمیت و جایگاه خاصی داده‌اند، توانسته‌اند این نوع گردشگری را به یکی از پررونق‌ترین شاخه‌های بازار گردشگری تبدیل نمایند. وجود فضای کافی برای فعالیت کودکان، پاکیزگی مکان مورد نظر، تهیه فضای استراحت و امکانات رفاهی مناسب کودکان، وجود فضای سبز مناسب، ایمن بودن امکانات، در نظر گرفتن امکانات لازم برای کودکان دارای معلولیت و یا بیماری های خاص، حفظ امنیت کودک در مقصد گردشگری موردنظر و … از جمله شاخص‌هایی هستند که در مقصد گردشگری کودک باید مورد توجه و بررسی قرار گیرند.
در گردشگری کودک نیازی به حضور والدین نمی باشد. این نوع گردشگری با توجه به مقصد، مدت زمان و هدف سفر به شیوه های مختلفی برگزار شود. از لحاظ مدت زمان، تورهای نیم روزه، یک روزه یا دو روزه به مقاصد نزدیک به محل سکونت کودک می‌تواند به عنوان شروع خوبی در نظر گرفته شود. این تورها معمولا با تمرکز بر آشنایی با طبیعت و فرهنگ انجام می پذیرند در نتیجه انتخاب اقامتگاه‌های بومگردی مناسب یا کمپ کردن در محیط‌های امن انتخاب مناسبی محسوب می شود. با در نظر گرفتن هدف سفر، تورهای کودکان شامل تورهای تاریخی، فرهنگی و طبیعت‌گردی می‌شوند. در سفرهای فرهنگی کودکان با بناهای تاریخی، سبک پوشش و فرهنگ بومی جامعه میزبان آشنا می شوند. موزه‌ها نیز یکی از انتخاب‌های خوب برای این دسته از تورهای کودکان به شمار می روند. سفرهای طبیعت‌گردی نیز با هدف آشنایی با حیات وحش، شرکت در تورهای محیط زیستی با هدف حفظ طبیعت و … نیز برگزار می گردند.
فاطمه احمدنیای مطلق
تسهیل گر و مدرس تخصصی زبان انگلیسی کودکان